Chłodzenie cieczą czy powietrzem — co lepiej sprawdza się w motocyklach enduro, cross i ADV?
W motocyklach klasy enduro, cross i ADV możemy spotkać dwa główne rodzaje chłodzenia silnika — powietrzem i cieczą. Oba typy jednostek mają swoje wady i zalety, jednak to chłodzenie cieczą (LC, ang. liquid cooled) zdominowało nieco przestarzałe chłodzenie powietrzem (AC, ang. air cooled). W tym materiale zastanowimy się, co sprawdza się lepiej w terenie i podczas wypraw motocyklowych.
Masa silnika — punkt dla AC
Chłodnica, termostat, pompa, wentylator i przewody cieczy chłodzącej to główne elementy układu chłodzenia cieczą silnika motocyklowego. Zapewniają odpowiednią temperaturę pracy silnika, zwiększają jego trwałość i wygłuszają jednostkę. Taki układ ma jednak swoje wady — waży zdecydowanie więcej niż układ chłodzenia powietrzem, który w wielu przypadkach kończy się na ożebrowaniu cylindra i głowicy.
Nie sposób określić uniwersalnej masy układu chłodzenia cieczą. W zależności od wielkości motocykla, ilości cylindrów i pojemności silnika może on ważyć od kilku do ponad 20 kilogramów. Jeśli zależy ci na jak najniższej masie motocykla, układ chłodzenia powietrzem wydaje się deklasować układ chłodzenia cieczą. Oczywiście na finalną masę jednośladu wpływa nie tylko waga silnika, ale również inne elementy, więc nie można zakładać, że modele z układem AC są lżejsze od LC.
Głośność pracy silnika — punkt dla LC
Motocykle z silnikiem chłodzonym cieczą pracują ciszej niż jednostki chłodzone powietrzem. Ciecz chłodząca obiegając silnik, tworzy dodatkową barierę dla dźwięków wydawanych przez współpracujące elementy. O ile dla motocyklistów jeżdżących w terenie i na torach motocrossowych może to być bez znaczenia, o tyle dla obieżyświatów spędzających długie godziny za kierownicą podczas wypraw motocyklowych będzie to zdecydowanie zaleta.
Prostota konstrukcji — punkt dla AC
Jeśli jedziesz na wyprawę motocyklem enduro lub ADV jest duża szansa, że większość trasy wyznaczyłeś poza cywilizacją. W krajach, gdzie sieć warsztatów i sklepów motocyklowych jest słabo rozwinięta, motocykl o prostej konstrukcji jest na wagę złota. W końcu z ewentualnymi usterkami będziesz musiał poradzić sobie sam, bez wsparcia mechanika i specjalistycznych narzędzi. W układzie chłodzenia powietrzem nie ma na dobrą sprawę co się zepsuć, czego nie można powiedzieć o silnikach chłodzonych cieczą. Awaria pompy cieczy chłodzącej, uszkodzenie chłodnicy czy rozszczelnienie przewodów to usterki, które nie tak łatwo usunąć w trasie.
Prostota konstrukcji przemawia za silnikami chłodzonymi powietrzem, jednak nie oznacza to, że są one mniej awaryjne. O ile w samym układzie chłodzenia nie ma co się zepsuć, to już pęknięta głowica czy zatarty cylinder po zagotowaniu silnika nie czynią z nich niezniszczalnych jednostek.
Wydajność silnika — punkt dla LC
Utrzymanie optymalnej temperatury pracy silnika jest niezbędne do prawidłowego oddawania mocy, co jest szczególnie ważne w motocyklach enduro i cross. Nawet najmocniejsza jednostka nie poradzi sobie ze stromym wzniesieniem czy głębokim błotem, jeśli będzie przegrzana. Po przekroczeniu krytycznej temperatury narażamy się nie tylko na uszkodzenia mechaniczne i awarie, ale również na spadek osiągów, dlatego pod kątem wydajności silnika zdecydowanie wygrywa układ chłodzenia cieczą.
Nie oznacza to oczywiście, że silnik chłodzony cieczą nie może się przegrzać. Nieregularna wymiana płynu chłodzącego lub odwlekany bez końca serwis prędzej czy później doprowadzą do zagotowania silnika. Niemniej jednak zadbany układ chłodzenia cieczą zapewnia o wiele lepszą wydajność silnika niż układy AC, szczególnie w tak trudnych warunkach, jakie możemy spotkać w terenie.
Trwałość silnika — punkt dla LC
Prawidłowa temperatura pracy ma pozytywny wpływ nie tylko na wydajność silnika, ale również na trwałość podzespołów. Przegrzanie układu korbowo-tłokowego może doprowadzić do zatarcia silnika. W efekcie cylinder i tłok będą wymagały wymiany, generując niemałe koszty i spore nakłady pracy. Nie są to jednak jedyne elementy jednostki napędowej, które podczas pracy w zbyt wysokiej temperaturze dostają ostro w kość — uszkodzenie pierścieni tłokowych, pęknięcie głowicy i wypalenie uszczelki pod głowicą to kolejne usterki, które mogą pojawić się po zagotowaniu silnika.
W pełni sprawny układ chłodzenia cieczą pozwala zachować długą żywotność silnika bez narażania właściciela na wysokie koszty eksploatacji. Konieczne są jednak regularne wymiany płynu chłodniczego i eliminowanie wycieków w instalacji. Prawidłowo serwisowany układ chłodzenia zapewni o wiele większą trwałość silnika niż w przypadku jednostek chłodzonych powietrzem.
Zobacz nasz poradnik Jak wymienić płyn chłodniczy w motocyklu? i dowiedz się, jak krok po kroku zadbać o układ chłodzenia w swojej maszynie.
Jak chronić chłodnicę w motocyklach terenowych?
Nie da się jednoznacznie stwierdzić, który rodzaj układu chłodzenia jest lepszy. Motocykliści ceniący prostotę konstrukcji i niską masę prędzej wybiorą maszyny chłodzone powietrzem, a ci, dla których najważniejsza jest kultura pracy, trwałość i wydajność zdecydują się na chłodzenie cieczą. Druga grupa powinna jednak pamiętać, że chłodnice motocyklowe to dość delikatne elementy i wymagają odpowiedniej ochrony. W terenie, gdzie wywrotki, wystające gałęzie i kamienie są normą, dodatkowe wzmocnienie chłodnicy wydaje się rozsądną inwestycją.
Dużą ofertę osłon zwiększających ochronę chłodnicy przygotowała polska marka HLP. W sklepie motocyklowym Gmoto znajdziesz akcesoria do topowych motocykli enduro, cross i ADV, m.in. Hondy CR/CRF, Bety RR, Kawasaki KX-F, Husqvarny TE, Yamahy YZF/WR-F, Gas Gasa EC, Sherco SE/SEF, Suzuki RMX, KTM SX i wielu innych. Zobacz osłony chłodnicy HLP i ruszaj na przygodę poza utartymi szlakami.
